مقاله

مقاله

1- کاربرد دارویی فلزات

لیتیم:

لیتیم به صورت قرص های 300 و 400 میلی گرمی حاوی لیتیم کربنات جهت کنترل و پیشگیری از حملات مانیا،افسردگی در بیمارن دو قطبی(مانیک – پرسیو)،اختلالات وسواسی،بی اشتهایی عصبی،اختلالات روانی بعد از زایمان مصرف می شود.

این دارو در بیماران قلبی وکلیوی منع مصرف دارد.

عوارض: تهوع،اسهال،سردرد،سرگیجه،خواب آلودگی،تشنج،فشار خون پایین،درد مچ،درد دست و آرنج،ضعف عمومی و عوارض کلیوی

سدیم:

سدیم اثر دارویی ندارد،اما با آنیون های مختلفی ترکیب می شود و این آنیون ها اثر دارویی دارند.

سدیم بی کربنات :این ترکیب بازی ضعیف در کنترل اسیدوز متالیک،داروی کمکی اسهال شدید(از دست دادن بی کربنات)،درمان مسمومیت با داروها از جمله باربی تورات ها و سالیسیلات ها،قلیایی کننده ی ادرار برای  افزایش انحلال سولفونامیدها و جلوگیری از تشکیل کریستال و احتمال آسیب رسانی به کلیه،کنترل مقدار اضافی پتاسیم خون بکار می رود.

مکانیسم:با مصرف این دارو هیدروژن کربنات خون و pH آن افزایش یافته و تظاهرات بالینی اسیدوز را برطرف می کند.مقدار اضافی این دارو از طریق کلیه دفع می شود.CO₂ تولید شده نیز از طریق ششها دفع می گردد.

سدیم کلرید:سدیم کلرید برای شستشوی حفرات بدن،بافتها ،زخمها و جبران سدیم کلرید از دست رفته ی بدن به کار می رود.

سدیم تیو سولفات:این دارو در درمان مسمومیت با آرسنیک، سیانید و سیس پلاتین همراه سدیم نیتریت مصرف    می شود.یون سیانید با این دارو و به کمک نیتریت به تیو سیانات و سیس پلاتین به یک کمپلکس غیر سمی (سیس پلاتین تیوسولفات)تبدیل شده تا از رسیدن آن به کلیه جلو گیری شود.

پتاسیم:

پتاسیم کلرید:این دارو در درمان کمبود پتاسیم خون،درمان مسمومیت مزمن با دیگوکسین،بیماران مبتلا به فلج  دوره ای و سیروز کبدی مصرف می شود.                                                                                                                       90 درصد املاح اضافی پتاسیم از طریق کلیه و 10 درصد از طریق مدفوع از بدن خارج می شود.

منیزیم:

منیزیم هیدروکسید:به عنوان ضد اسید و همراه منیزیم سولفات در درمان کوتاه مدت یبوست به کار می رود .این ترکیب اسید معده را خنثی کرده، اما بر میزان تولید آن بی اثر است.به عنوان مسهل با جذب آب روده،حرکات دودی روده و دفع مدفوع را آسان می کند.

منیزیم سولفات:برای برطرف کردن کمبود منیزیم،آریتمی،بعد از موارد مشکوک به سکته ی قلبی و جلوگیری از موارد تشنج ناشی از کلامپسی مصرف می شود.

مکانیسم اثر منیزیم کاملاً شناخته شده نیست،اما بر پمپNa⁺/K⁺ کانال های سدیمی پتاسیمی و کلسیمی اثر       می گذارد و موجب آزاد شدن استیل کولین در محل اتصال عصب عضله می گردد.

کلسیم:

کلسیم کربنات:در نیپر فسفاتمی ناشی از نارسایی کلیه،کاهش کلسیم و آنتی اسید در درمان زخم معده به کار      می رود.

کلسیم کلراید:در احیای قلب،کاهش شدید کلسیم و مسمومیت با منیزیم به کار می رود.

کلسیم دی سدیم ادیتیت:در درمان مسمومیت با سرب و برخی دیگر از فلزات سنگین به کار می رود.فلز سنگین جانشین کلسیم در دارو شده و با آن کمپلکس پایداری تشکیل داده و از طریق ادرار دفع می شود.

مکمل کلسیم:درمان کمبود کلسیم خون در بیمارانی که نیاز سریع به افزایش کلسیم در سرم خون دارند مانندتشنج عضلانی ناشی از کمبود کلسیم در نوزادان و تشنج عضلانی ناشی از کمبود کلسیم هنگام گزش حشرات یا واکنش های حساسیتی،دردهای ناشی از مسمومیت با سرب،کمبود ویتامین  Dو آلکالوز،تنظیم الکترولیت ،احیای قلب به ویژه قبل از عمل جراحی قلب بازبه منظور تقویت انقباضی میوکارد،پادزهر در درمان مسمومیت با منیزیم و درمان کمبود کلسیم در بیمارانی که دارای کم کاری مزمن پاراتیرویید،نرمی استخوان و راشیتیسم هستند.

کلسیمD:درموارد کمبود کلسیم،پوکی استخوان و کمبود ویتامین D به کار می رود.

کلسیم دوبسیلات:موارد مصرف؛اختلالات عروق،نارسایی عروق ضایعات شبکیه ی چشم و ادم

کلسیم فورت:به صورت قرص جوشان در درمان کمبود کلسیم و پوکی استخوان به کار می رود.

کلسیم گلوکونات:در درمان کمبود حاد کلسیم،بالا بودن پتاسیم و منیزیم و سکته ی قلبی به کار می رود.

کلسیم پانتوتنات:در کمبود ویتامین B₅ و جلوگیری از کمبود آن به کار می رود.پانتوتنیک اسیدپیش ساز کوانزیم A بوده و برای اعمال متابولیک های مختلف مانند متابولیسم کربوهیدرات ها ،پروتئین ها و چربی ها ضروری است.این ویتامین در ساخت استروئیدها،پورفیرین ها و استیل کولین مصرف می شود.

بور:

بوراکس :بور به شکل بوراکس به عنوان داروی ضد باکتری و نرم کننده در کرم ها و داروهای ساختگی پوست مصرف می شود.

بوریک اسید:به صورت محلول به عنوان محلول دهان شویه،قطره های چشمی و حشره کش مصرف می شود.

آلومینیوم:

آلومینیوم هیدروکسید:به عنوان آنتی اسید،بالا برنده ی غلطت فسفات خون در نارسایی کلیه،سوء هاضمه و جلوگیری از تشکیل سنگ های ادراری فسفاته به کار می رود.

Al(OH)₃ با خنثی کردن HCl ،اسید معده را کاهش می دهد اما بر مقدار تولید آن اثری ندارد.این ترکیب در روده با فسفات واکنش داده و به صورتAlPO₄ رسوب کرده و از راه مدفوع دفع می گردد.

باریم :

باریم سولفات : باریم سولفات در رادیو گرافی معده،روده و مری به کار می رود.باریم در جذب پرتوهای x در آزمایشات پرتونگاری و توموگرافی نیز به کار می رود.هنگامی که باریم سولفات از بدن عبور می کند میزان جذب پرتو x را افزایش داده و شکل و ساختمان دستگاه گوارش آشکارتر می گردد.

موارد منع مصرف:انسداد روده،احتمال پارگی دستگاه گوارش

عوارض:یبوست،عفونت دستگاه گوارش در صورت پاره بودن،اسهال و آپاندیسیت

آهن

فروس سولفات:به صورت قرص،شربت و قطره ه عنوان مکمل غذایی،خونساز و کم خونی فقر آهن مصرف        می شود.ویتامینC جذب آهن را افزایش می دهد.بهتر است قرص را با شربت معده یا آب میوه میل کرد.مصرف هم زمان آهن با تخم مرغ،قهوه و چای جذب آن را کاهش می دهد.برای جلوگیری از تغییر رنگ دندان ها ،شربت با نی مصرف می شود.

مکانسیم:آهن یک عنصر اساسی و لازم برای ساخت هموگلوبین است.آهن به مقدار مناسب برای خونسازی و تامین اکسیژن مورد نیاز بدن از طریق تشکیل کمپلکس اکسیژن-هموگلوبین ضروری است.این عنصر در تامین میوگلوبین نیز تاثیری مشابه داشته وبه عنوان کوفاکتور چندین آنزیم اساسی مانند سیتوکروم نقش دارد.آهن به شکل دو ظرفیتی از سلولهای مخاطی عبور کرده و به ترانسفرین پیوند می یابد.در این حالت آهن برای ساخت گلبولهای قرمز به مغز استخوان منتقل می شود.جذب آهن در صورت تخلیه ی ذخایر آن یا ساخت گلبول های قرمز افزایش می یابد.آهن از ابتدای دوازدهه و ژژنوم جذب می شود.جذب آهن با معده ی خالی بیشتر است.نیمه عمر آهن سولفات 6 ساعت است.هیچ نوع مکانیسم دفع آهن از بدن وجود ندارد.

مس

مس سولفات:به عنوان جانشین مس بدن و محلول یک درصد آن برای شستشوی معده در مسمومیت با فسفر مصرف می شود.خود مس سولفات باید به سرعت از بدن خارج شود تا منجر به مسمومیت با مس نشود.

روی:

روی اکسید:این ترکیب به صورت پماد برای جلوگیری از التهاب سوختگی،پیری زودرس پوست،اختلالات پوستی و عفونت هایی ناشی از سوختگی های خفیف،اگزما،خراشیدگی،آکنه،ادرار سوختگی،شوره و سبوره،سمیت با پیچک سمی،کچلی،خارش،گزش حشرات و زخم های واریسی به کار می رود.

مکانیسم:روی اکسید با ایجاد یک سد فیزیکی،باعث بازتاب،پراکنده کردن و جذب پرتوهای فرابنفش و مرئی آفتاب شده و نفوذ آن را از طریق اپیدرم به حداقل می رساند.این ترکیب با کاهش pH از رشد باکتریها نیز جلوگیری می کند.

روی سولفات:این دارو به صورت کپسول برای بیماریهای ناشی از کمبود روی و درمان کمکی کمبود مس به کار می رود.نیاز به این ترکیب در حالاتی از قبیل سوختگی ها،سیروز کبدی،دیابت،بی اشتهایی،گاسترکتومی،اختلالات ژنتیکی،نوزادان نارس،عفونت های مزمن،بیماریهای روده،لوزالمعده،کلیه،اختلالات پوستی،استرس و ضربه، افزایش می یابد.

مکانیسم:روی برای حفظ ساختمان نوکئیک اسیدها،پروتئین ها و غشاهای سلولی ضروری است.به علاوه رشد طبیعی،تقسیم سلولی،ترمیم بافتی،بلوغ جنسی،دستگاه تولید مثل، عادت به تاریکی و دید در شب،التیام زخم ها،دفاع ایمنی بدن،ادراک بینایی و بویایی از اعمال فیزیولوژیک وابسته به روی است.

جذب نمک های روی از طریق مجاری گوارشی ناچیز می باشد.حدود 3 درصد روی موجود در مواد غذایی از طریق دوازده و ایلیوم است.روی اساساً درگلبولهای قرمز و سفید و پروتئین عضلات،استخوانها،پوست،              کلیه ها،کبد،لوزالمعده،شبکیه و پروستات ذخیره می شود.دفع اصلی روی از طریق مدفوع و دفع جزئی آن از طریق ادرار و عرق است.

بیسموت:     

دردرمان زخم های معده و روده و همراه با سایر داروها در درمان عفونت ها ی گوارشی  هلیکوباکترپیلوری مصرف می شود.اثر این دارو بر هلیکوباکتر مستقیم است و تا حدی اسید معده را خنثی می کند.

بیسموت سابسیترات: به صورت قرص در پیشگیری از اسهال مسافرتی، سوء هاضمه،زخم معده،روده و التهاب معده مصرف می شود.

نقره:

به شکل کرم در درمان عفونت های پوستی به کار می رود.

یون نقره پروتئین ها را رسوب داده و از فعالیت متابولیک ضروری سلول های میکروبی جلوگیری می کند.نقره نیترات(AgNO₃ )با غلظت 1ppt میکرو ارگانیسم ها را به شدت می کشد.محلول چشمی آن یعنی                      نقره سولفادیازین،برای پیشگیری از عفونت زخم های سوختگی،زخم پا،زخم برداشت پوست،ساییدگی پوست و زخم های سرانگشت مصرف می شود.نقره نیترات به صورت قلم در درمان زگیل به کار می رود.

طلا:

طلا سدیم تیومالات:این دارو در درمان آرتریت روماتوییدی که به سالیسیلات ها و ترکیبات گلوکوکورتیکوییدها جواب نمی دهد مصرف می شود و از پیشرفت ضایعات جلوگیری می کند.

مکانیسم:این دارو احتمالاًبا مهار کردن سیستم های حاوی گروه سولفیدریل ها باعث کاهش فعالیت آنزیمی و کاهش فعالیت فاگوسیتیک ماکروفاژها می گردد.

منابع:

1-فارماکولوژی پایه و بالینی جلد اول و دوم تالیف برترام ج.کاتزونگ.ترجمه یدکتر محسن ملک اعلایی،دکتر علیرضا فتح اللهی زیر نظر دکتر بیژتن جهانگیری انتشارات ارجمند

2-داروهای ژنریک ایران تالیف دکتر رامین خدام مرکز نشر اشارت

3-نرم افزار Iran daroo تهیه شده توسط حسن صدقی،ف.فتحی،ف.صدقی و محمد واعظی